İşime yarar mısın yoksa başıma bela mısın?
Uzun yıllar boyunca, neden çıkıyor, niye var,ne işe yarıyor? Hiç bir işe yaramıyor ''Lanetli diş'' gibi söylemler ve düşünceler hep oldu. Peki 20 yaş dişin ata mirası olduğunu biliyor muydunuz?
Milyonlarca yıl öncesinde insanlar şempanzeler ile ortak özelliklere sahip olup günümüze kadar evrim geçirdiler. Bu durum bilim insanları tarafından evrimin canlı kanıtı olarak gösteriliyor. 20 yaş dişlerinin bu durumunu evrime yoran teoriye filogenetik denilir. Geçmişten günümüze bir çok özellik kazanılmış, bir çok özellik ise kaybedilmiştir. Beslenmenin değişimene bağlı evrime uğramıştır. İnsan türünün yaşam alanı ve beslenme şekli bir çok yerde,yaşamaya uygun anatomiye sahipti, çoğunluk ot ve meyve ile beslenirdiler.
Vücutlarında bulunan apandiks organı yeşillikler içinde bolca bulunan, glikozdan oluşan polimekül (selülozan) sindirimi için, enzimler salgılıyordu. Ancak; selülozon sindirmesi çok zor olduğundan bu enzimler yeterli değildi. Bunun için insan ve hayvanların bir takım adaptasyonlar geçirmesi gerekiyordu.
Bizi hayvanlardan ayıran en büyük özellik vahşi yaşamdan çayır, ova (savana) yaşamına geçmek oldu. Zamanla yenile bilir ot ve meyveler bitince, insanlar avlanıp et yemeye başladılar. Bunlar çiğdiler çene kuvveti, güç gerektiriyordu ve dişlerin tamamı kullanılıyordu.Bu sebeple çeneleri kuvvetli, büyük,geniş ve dişleri fazlaydı fazla dişler o zamanlar fazlasıyla işlevseldi. Ancak, etlerin çiğ ve sert oluşu, sindirim güçlüğü verdiğinden, eti yavaş yavaş yemeye başladılar.
Böylece zamanla evrimleşmeye başladılar,çeneler küçüldü,sindirim güçlendikçe, yeme ihtiyacı düzeldikçe,fazladan dişlere ihtiyaç kalmamaya başladı. Kullanım ihtiyacı olmayan fazla dişler körelmeye başladı.Kimi insanlarda hiç çıkmaz iken, kimi insanlarda ağrılı biçimde çıkarlar.
Genelde gömülü biçimde olurlar ve diğer dişlere sürtünerek yapılarını boza bilirler, bu nedenle ağrı ve enfeksiyona neden olabilirler. Alımı cerrahi operasyon ile son derece kolaydır. Gerekli operasyonun diğer dişlere hiç bir zararı yoktur. Fonksiyon kaybı yaşatmaz. Çoğu insanın lanetlediği 20 yaş diş işe yaramıyor ise neden varlar sorularına etkin biçimde,evrimsel geçmişine değinmiş olduk.
Kaynaklar ve İleri Okuma
1.R. M. Nesse, et al. (2006). Medicine Needs Evolution. Science, sf: 1071. Arşiv Bağlantısı
2.H. Vastardis, et al. (1996). A Human Msx1 Homeodomain Missense Mutation Causes Selective Tooth Agenesis. Nature Genetics, sf: 417–421. | Arşiv Bağlantısı
3.J. Moggi-Cecchi. (2001). Questions Of Growth. Nature, sf: 595–597. | Arşiv Bağlantısı
4.A. A. Dahlberg. (1945). The Changing Dentition Of Man. The Journal of the American Dental Association, sf: 676-690. | Arşiv Bağlantısı