"... her zaman söylediğimi söyleyeyim...okumasanız da olur...bir kavle göre de daha iyi olur..." M.Duman
''Sticker'' i ben bildiğime göre siz de mutlaka biliyorsunuzdur...çıkartma işte, bir tür etiket...arka yüzünde yapışkan var; ön yüzünde de amblem, resim, isim filan...başlangıçta genellikle arabaların uygun bir yerine yapıştırılıyordu, sonra yaygınlaştı...
''Sticker'' henüz Türkiye'de yeniyken...1970'li yılların ortalarında Ali Taran, nüfus idaresinden ülkedeki en yaygın isimleri öğrenir ve sonra Adana'ya doğru yola çıkar...isim yazılı ''Sticker'' ları kamyonculara satacak...
Uzun yıllar sonra bana şöyle anlatmıştı: O zamanlar eğer ''Ökkeş'' diye bir ismin olduğunu bilseydim çok para kazanacaktım, kamyoncuların neredeyse yarısının adı Ökkeş'di...
...
Bedri Yağan'ı kim bilmez ki...Erzurumlu...''Dev-Sol'' tarihinin en mühim ismi...
Devletle ve örgütünün lideri Dursun Karataş'la aynı zamanda savaştı ve sonunda öldürüldü... Polise ihbarda bulunanın Dursun Karataş olma ihtimali gayet yüksektir...
İsminin hikâyesini de benden öğrenin.. bir taziye evinde, babasının asker arkadaşından dinlemiştim...
Bunlar iki arkadaş birbirlerine söz verirler...kimin oğlu olursa, oğluna çok sevdikleri bölük komutanları Bedri yüzbaşının ismini koyacak...
Eli kalem tutan biri olsa ve bize anlatsa...şayet sağsa, Bedri Yağan öldürüldüğünde Bedri yüzbaşı neler hissetmiştir...ahh benim mahzun ülkem...senin bu içli hikâyelerin olmasa biz neyle beslenecektik...
...
Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kuruluşunda yer alan yahut destek veren arkadaşlarıma, vallahi bu kadar da müptezel çıkacağını tahmin edemeden, Egemen Bağış için demiştim ki: Akıllı olun yahu, bir arıza var bu işte...1970'te, Siirtli bir baba oğluna ''Egemen'' ismini nasıl ve niçin koyar...
...
Leksikoloji, filoloji, linguistik...
Toponomi ve onomastik...
Tabii ki hiç birisinin ismini dahi duymamıştım ve sadece ismimin anlamını merak ediyordum...annem de bilmiyordu...
Merakımın tabiatını ve beni her zaman nerelere kadar sürüklediğini bilenler bilir...bilmeyenlere de söylemeyelim...
Tam yarım asrı o mecralarda geçirdiğime göre, bir kaç paragrafa mezun olsam gerektir...
İsim koyma geleneği diye bir şey yok yahut yaşatılamamış gelenekler var...hangisini beğenirseniz...
İslam dairesine kendi adlarımızla girmemiz pekâlâ mümkünken başka türlü yapmışız...arabî, farisî bilmezsin de ismin öyle söylemiyor...
İsim tercihlerine en fazla coğrafya, devir, etnik köken ve inanç tesir etmiştir, unutmayınız...köyde yahut yakın köyde türbesi veya makamı olan bir din büyüğünün ismi...ashap dahil, din büyükleri aleviler ve sünniler arasında hatta bunların kolları arasında da bölüşülmüştür ki kesişme noktaları yaşanılan yer ile yahut ailenin tarihi ile ilgilidir...Tebriz'de şii iken konulmuş bir isim, torunlar Erzurum'da sünni iken de yaşatılır...
Sonra duygu geliyor...bilhassa hürmet, muhabbet duygusu...sevilen bir tarihi büyük...bir de yaşanılan yerin tarihine dahilse...
Politika topraklarımıza girdiğinde isim koyma tercihlerimiz de politikleşiyor...tabii o tercihlere isim koyanın karakteri de dahil oluyor yahut biz öyle anlıyoruz...1959'da çocuğuna Adnan veya Menderes ismini koymak başka bir şeydir...aynı isimleri 1961'de koymak bambaşka bir şey...
İsim koyma tercihlerine modern zamanların tesiri bahsine girmeyeyim, yazı çok uzar...
Şöyle bağlayayım...şahıs adları ve yer adları konusunda otorite derecesine ulaşmadan ne tarihe merak salın ne de sosyolojiye...daha fazla da, bu ikisi bilhassa...
...
Bu bölümü müsaadenizle geçtiğim yollardan geçmeye niyetli arkadaşlara ayıracağım...gariplikler ve cahillikler sizi yıldırmasın, onları eğlenceli hale getirin...
Simizer mesela...bir hanımefendinin ismi...sim ü zer (gümüş ve altın) çok geçer ya eski hikâyelerde, zenginlik alameti olarak...ha işte o...
Tükez ve benzeri kadın isimlerinde çok yorulursunuz...kurandan bir isim koyacakmış kızına...rahman suresinin ayetlerinde geçen, yalanlayabilirsiniz yahut yalanlıyorsunuz anlamındaki tükezziban hoşuna gitmiş...ona niyetlenmiş ve uzun gelince kısaltmış...
Bir de nüfusa nerede kaydedildiğine çok dikkat edin...uzun zaman nüfus memurlarımız maalesef...
...
Çok uzun bir sürenin sonunda, artık insanların isminden, baba ve dede isimlerinden hareketle etnik kökenleri, inançları ve memleketleri hakkında isabetli tahminler yürütebiliyordum yahut öyle zannediyordum...
Sürprizlere de hazırlıklıydım ha...beni hazırlıklı kılan iki hatıraya müsaade var mı...
Birincisi, genç ve sıkı Türkeşçi zamanlarımızdan...muhterem ve merhum Tahsin abimizin dükkânında tanıdık ve bayıldık çocuğa...sevimli, yakışıklı ve adı da Türkeş...öğretmen okulunun 2. yahut 3. sınıfında...şimdinin 7. veya 8. sınıfı...çok geçmeden öğrendik ki, Menderes düşmanı baba O'nu deviren darbenin iki mühim adamının soy isimlerini iki çocuğuna vermiş...evet, diğer kardeşin adı da Gürsel...
İkincisi çok daha sonra...Osman isimli bir alevi arkadaşımın olduğunu söyledim ve Reha Çamuroğlu dondu: Olmaz abi...telefonla görüştürdüm ve olduğuna kanaat getirdi...Osman'ın kendisinden önceki 3 kardeşi doğumlarından kısa süre sonra ölüyorlar...dördüncü çocuğu dua etsin diye götürdükleri şeyh, çocuk yaşayınca ismini kendisi koyuyor: Osman...
Artık bu bahiste merak ettiğim bir şey kalmamıştı ve ilgimi de yaklaşık 10 yıldır kaybetmiştim...bilmiyordum ki neyi ne kadar öğrenmiş olursam olayım, hayatın cebinde daima cehaletimi yüzüme vuracak birden fazla sürpriz vardır...
O sürpriz bu defa ''Mürted'' idi...
Redd diyerek, ridde diyerek uzatıp başınızı ağrıtmayayım...mürted, 14 asırdan beri müslüman iken dinden çıkana denilir ve cezası ölümdür...
Baştan beri şianın ve hanefilerin kadınlar için ölüm cezasının uygulanmamasını savunduklarını ve modern zamanlarda bu cezanın tartışıldığını elbette unutmuyoruz...tartışmanın cılız haliyle başlangıçtan itibaren var olduğunu da...bahsimiz o değil...
Müslüman iken dinden çıkan ve dini reddeden dışında bir anlamını bulamadığım ''Mürted'' isim olabilir mi... Olmuş...
Sosyal medyada vefat haberi paylaşılan bir hemşehrimizin iki çocuğundan birinin adı oydu işte: Mürted...
Eeyyy benim yataksız, yorgansız ömrüm...