Size birisi Erzurum Kongresi hakkında bilginiz var mı? Kongre nasıl gerçekleştirilmiştir? Ne amaçla kongre yapılmıştır? Alınan kararlar nelerdir? Erzurum Kongresi üzerine bir ya da birkaç eser okudunuz mu?
Sorularına ne cevap verirsiniz?
Sanmıyorum ki bu sorulara dolu dolu cevap veren insanımız olsun.
Valilik, Üniversitelerimiz, Müftülüklerimiz ve Belediyelerimiz Erzurum Kongresi'nin 7 Ağustos 1334/1919 tarihli Beyannamesini tam metin bastırıp esnafa dağıtamazlar mı, Camilerimizde hutbede okutulamazlar mı, okulların salonlarına asamazlar mı? ek olarak üniversitenin girişine serlevha olarak Güzel Sanatlar ve Edebiyat Fakültelerini de konuyu içerine katarak Bengü taşı olarak yerleştiremezler mi?
İstenirse bunun olmaması için hiçbir neden yoktur.
Şimdi Erzurum Kongresi içerisinde yer ve kongreyi bizzat gerçekleştiren fedakâr ve bir o kadar da şerefli insanlar kongresi hakkında ne demişler?
Yine de akıl teri dökerek eserler veren yerli ve yabancı bilim insanları Erzurum Kongresini nasıl değerlendirdiler?
“Bu kongre bütün cihana karşı milletimizin mevcudiyetini gösterdi.”
Mustafa Kemal Atatürk
"Erzurum Kongresi, büyük ve büyük tehlikelerin ortaya çıktığı, kesinlikle gerçek sayan Doğu Bölgesi'nin belirlediği karar ve girişimleriyle olmuştur. Bu planlamada politik ve kişisel hiçbir etkinin olmadığı kesinlikle anlaşılmamıştır."
Kazım Karabekir
“23 Temmuz 1919 Erzurum Kongresi'nin açılış günü Kurtuluş Tarihimizin başlangıç günüdür.”
Cevat Dursunoğlu
"23 Temmuz 1919'da Erzurum'da bütün milliyetçi liderler bir araya gelerek bir kongre toplanmasını sağladı. Bu çok önemli kongrede gelecekte izlenecek siyasi hedeflerin tartışması yapıldı."
Arnold J.Toynbee
“ Erzurum Kongresi'nde, Mustafa Kemal'in önderliğinde hareket, o kadar ne Türkiye'de ne de başka bir Doğu korunmamış biçimde, milletin bağrından çıkmış bir çoğunluk idaresi hareketi destekliyor.”
Lord Kinross
"Balkan savaşı felaketimizden sonra kaybedilen bir kanuna göre, subay ve asker, siyasi cemiyete giremeyen, emekli veya istifa etmiş olmak zorundaydı; ayrıca İdare Hey'eti kararı ile, böyle cemiyetlere Aza alınabiliyordu. Bunu da sökmek ve aydın Erzurumlular Mustafa Kemal Paşa ve Hüseyin Rauf Bey için sağlamıştı. M. Cevat Dursunoğlu Kongre Mümessilliğinden istifa ederek yerine Mustafa Kemal Paşa, Kazanasmazlardan (Emekli Binbaşı) Küçük Kazım (Yurdalan) Bey'in Bunun yerine Hüseyin Rauf Bey'in evlenmesi, Erzurum İli Temsilcisi olması ve Kongreye resmi olarak katılma imkanını buldular.”
M. Fahrettin Kırzıoğlu
"Erzurum Kongresi Milli Kurtuluş hareketinin çok önemli bir çıkış noktasıdır. Galip ve istilacı düşmanlara karşı ilk milli topluluktur. Yeni Türkiye Devletinin örgütlenmesinde ilk temel taşı oldu."
Fazıl Hüsrev Tökin
"Erzurum Kongresi, maddi varlığı ve gücü olmadığı sürece de temsil edildiği veya desteklediği velerle, yetkiler açısından Milli Mukavemet hareketinin tarihi bir hareket noktasıdır. Bu Kongre'nin hatırası, Milli Mukavemet ve hareketinin sıkıya bağlı olduğu.
Şevket Süreyya Aydemir
"Gerçi Doğu Anadolu aydınları ve eşrafı memleketin savunulması için kesin karar sahibi idiler. Ancak Mustafa Kemal Paşa'nın bulunması idi, Kongre'de, savunmanın bütün memleketi kapsaması düşünülmesi, ülkenin milli iradeye dayanması şartı, milli meclisin seçilebilir fikri ve kararlarının mazbut bir şekilde açık ve net olarak kaleme alınması, kanaatimizca mümkün."
Bu memleket, Mustafa Kemal'in deha ve rehberliğinde ve fakat Hurşid Efendiler, Saffet ve Ferit Beyler gibi güzel vatanseverlerin fedakarlığı, inanç ve imanı, her türlü tehlikeye karşı koyan azim, feragat ve cesaretleri sayesinde saadet ve selamete ulaştı.
Mazhar Müfit Kansu
106.yıl kutlamalarında sevincini sunan Erzurum Kongresi bir daha yeniden hatırlanmalı, okunmalı ve üzerinde düşünülmelidir.
Başta Gazi Mustafa Kemal Paşa ve Kongre üyelerini rahmetle anıyorum.
Kongrenin gerçekleşmesinde her türlü takdirin üzerinde misafirperverlik göstererek, başımızı yere eğdirmeyen vatanperver Erzurum insanlardan bir ailenin evlendiği onur ve bahtiyarlığını yaşıyor. Ruhları şad olsun.