Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından, Türk Macar Dostluk Antlaşmasının (18 Aralık 1923) 100. Yılı münasebeti ile 2024 Yılının Türk Macar Kültür yılı olarak ilan edildiği ve iki ülkede karşılıklı faaliyetlerle kutlanılacağı açıklandı.
Faaliyetler kapsamında 15 Mart 2024 tarihinde, Kütahya’da halk arasında ‘Macar Evi’ olarak bilinen Kossuth Evi Müzesi’nde, Macar Milli Günü kutlamaları gerçekleştirildi.
1850-1851 Kütahyalı Hamdi beyin (günümüzde müze olan) konağında, ailesiyle birlikte konaklayan Lajos Kossuth’un Macaristan Anayasasını bu evde yazdığı belirtilmektedir.
Kütahya’da Kossuth Evi Müzesinin Macar özgürlük tarihi açısından önemini kavrayabilmemiz için tarihi seyire kısa bir göz atabiliriz.
1200’lu yıllarda Hamsburg Hanedanlığına bağlı yaşamını sürdüren Macarlar yaklaşık 350 yıl sonra Osmanlı İmparatorluğu ile karşılaşarak 150 yıllık bir süre birlikte yaşamıştır. 1699 Karlofça antlaşmasından sonra, 150 yıl aralıkla 2 farklı dönemlerde (1700’lü yılların ilk yarısında Rakoczi önderliğindeki bağımsızlık mücadelesi ve 1849’da Lajos Kossuth’un önderliğinde bağımsızlık girişimleri) özgürlük mücadelesi verdikleri bilinmektedir.
1. Dünya savaşı sonrasında Trianon anlaşmasını imzalayarak zayıf düşen Avusturya Macaristan İmparatorluğu 2. Dünya savaşı sonrasında tarih sahnesinden silinmiştir. Paris antlaşmasıyla birlikte Macaristan Halk Cumhuriyeti olarak Sovyetler Birliğinin önemli bir dinamiği olarak yaşayan Macarlar, Kossuth’un özgürlük mücadelesinin yaklaşık 100 yıl sonrasında 1956’da Sovyetler Birliğine karşı bir ayaklanmaya daha kalkışmıştır. Ayaklanmadan 33 yıl sonra 1989 yılında serbestleşen Macaristan, 15 yıl sonra da Avrupa Birliğinin genişleme politikasına tabi tutularak 1 Mayıs 2004’den itibaren Schengen bölgesinde varlığını devam ettirmektedir.
İşte bu kısa tarihi seyirde anlatıldığı üzere; Macarların özgürlük mücadelesi içerisinde kritik öneme sahip olan liderlerden L. Kossuth ve ailesi Anadolu’da misafir edilmiştir. Kütahya kalesi ile sarp yamaç arasındaki vadide konumlanmış (Börekçiler mahallesindeki) konakta, Türk Macar Dostluk antlaşmasının yıl dönümü kapsamında Kütahya Valiliği ve Dışişleri bakan yardımcılığı düzeyinde temsiliyetle Macaristan Milli günü kutlamaları düzenlenmiştir.
Büyük önderimiz Mustafa Kemal ATATÜRK’ün talimatlarıyla kurulan Ankara Üniveristesi Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Hungaroloji bölümünün, günümüzdeki kıymetli akademisyenlerin öncülüğündeki genç dimağlar da kutlama programına katılım göstermiştir. Macar Büyükelçi Hungaraloji bölümü öğrencilerinin iki ülke arasındaki kültürel bağların kuvvetlendirilebilmesi için bugün olduğu gibi gelecekte de oldukça kıymetli olacak insan kaynağı olduğunu vurgulamıştır.
Avrupa Birliği Dönem Başkanlığının önümüzdeki dönemde Macaristan’a geçişi ile birlikte Türkiye Avrupa Birliği ilişkilerinin de ivme kazanacağını ümit eden görüşlere de yer verilerek, etkinlik il Kültür ve Turizm Müdürlüğü binasında gerçekleşen Macar Halk Ezgileri konseri ve ihtişamlı Macar Halk Dansları gösterisi ile tamamlanmıştır.
Türk Macar kültür yılı kapsamında Liszt Enstitüsünün sıralı etkinliklerinin yanında, 22 Mart 2024 Cuma akşamında Türkiye milli futbol takımı ile Macaristan milli Futbol takımının dostluk müsabakası Budapeşte de gerçekleştirilecek ve TRT aracılığı ile canlı yayınlanacaktır.
Gelelim Erzurum ile Macaristan arasındaki bağlara;
Macar mimarlar tarafından 1916 ve 1917 yıllarında inşa edildiği tahmin edilen Ankara Ulus hal binası yanında konumlanmış bina 1930’lu yıllarda Ankara’da misafir olanların konaklama ihtiyacını karşılamak üzere belediye belgeli 1. Sınıf otel’e dönüştürülmüştür. Abdullah otel isimli işletme 1963 yılında Kavaz Aydın tarafından işletilmeye başlatılmasından itibaren ‘Erzurum otel’ olarak ismini değiştirmiş ve Ankara’ya giden Erzurumluların da Macar mimarisi ile bir şekilde tanışmasına vesile olmuştur.
2010 yılında Macaristan’dan Erzurum’a 4500 civarında muhtelif ırklarda büyükbaş hayvan geldiği haber kayıtlarında görülmektedir. 2019 Yılında Dönem Macar Büyükelçisi’nin Erzurum’a teşrif ettikleri ve Erzurum ile Macaristan arasındaki bağların kuvvetlendirilmesi için girişimde bulunduğu kayıt edilmiştir. Macaristan’da yatırımı olan Türk İş adamları arasında Erzurumluların payının öneminin yanında 2018 yılında Macaristan’ın da Türk Konseyi’nin de gözlemci üyesi oldukları vurgulanmıştır.